آویشن یکی از هزاران گیاه دارویی است که در مناطق کوهستانی می‌روید. این گیاه خوشبو حدود سیصدوپنجاه نوع دارد که تنها چهارده گونه آن در ایران وجود دارد. این درختچه پرفایده در نواحی مختلف ایران با نام‌های متفاوت مانند پلنگ مشک، آنخ یا اروه، کهلیک اتو، اوشوم آزرمه، اشمه کوهی و حاشا معرفی می‌گردد.
اثر دارویی آویشن نسبت به باقی ویژگیهای آن برجسته‌تر است. تخم آن را می‌توان در فصول بهار و تابستان در زمینی ماسه‌ای و خشک کاشت و به‌آسانی به پرورش آن در منزل پرداخت. برگ‌ها، گل و ساقه آن مورد استفاده‌های مختلف قرار می‌گیرند. این گیاه را می‌توان به صورت گیاه خشک‌شده، عرق، روغن، چای و دمنوش مصرف کرد.
علاوه بر آن در مصارف آشپزی به‌عنوان یک ادویه پرکاربرد از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مصرف آن در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها تاثیرگذار خواهد بود. همچنین امروزه به‌عنوان یکی از مواد خوشبو در لوازم‌آرایشی مانند مام و صابون استفاده می‌گردد.
از فراورده‌های آن در صنعت کشاورزی برای دفع حشرات مضر و ماده ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود. در سال‌های اخیر سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده آمریکا از روغن دانه آویشن به‌عنوان یک روغن سالم و مغذی برای مصرف روزانه در برنامه آشپزی و تغذیه نام برده است.
ساقه و برگ‌های گیاه علاوه بر خواص فراوانی که دارد، از ظاهری چشم‌نواز نیز برخوردار است. بسیاری از افراد از آن به‌عنوان یک گل زینتی خوشبو نگهداری می‌کنند. این گیاه طبعی گرم و خشک دارد، در نتیجه برای درمان بیماری‌های افراد سردمزاج بسیار مناسب است. درعینحال مصرف زیاد این گیاه و فراورده‌های آن برای افراد دارای مزاج گرم توصیه نمی‌شود.
تاریخچه آویشن
اصالت آن به کشورهای مدیترانه‌ای می‌رسد و طی زمان کوتاهی در سراسر دنیا از طرفداران خاصی برخوردار شد. بیشتر از هزاران سال است که از تمامی قسمت‌های این درختچه بسیار معطر در سراسر جهان استفاده می‌شود. قدمت آن به زمان مومیایی کردن مصریان باستان می‌رسد. مصریان برای مومیایی کردن مردگان خود از آن استفاده می‌کردند.
رومیان در گذشته برای نظافت و معطر کردن منازل خود از آن استفاده می‌کردند. در قرون وسطا مردم اروپا برای کمک به داشتن خوابی آرام و دفع کابوس‌های شبانه، برگ‌های آن را در زیر بالشت خود قرار می‌دادند. مردم یونان باستان نیز معتقد بودند که برای ایجاد شجاعت باید از بخور آن در زمان استحمام استفاده شود.
گیاه مدنظر از دیرباز از گیاهان موردپسند مردمان اروپا بود، در گذشته زنان هدایای خود را با برگ‌های کوچک این درختچه پرفایده تزئین کرده و سپس آن را اهدا می‌کردند. از طرف دیگر در مراسم تشیع و خاک‌سپاری، آن را روی تابوت قرار می‌دادند. امروزه نیز در زمینه آشپزی، درمانی و آرایشی از فراورده آن استفاده‌های زیادی می‌کنند.
ارزش غذایی آویشن
در هنگام خرید ادویه برای منزلتان به این نکته توجه کنید که آویشن از ارزش غذایی بسیار بالایی برخوردار است. به‌گونه‌ای که ترکیبات سازنده 31 گرم از این ماده به صورت زیر است:
- 28 کالری
- 4 گرم فیبر
- 2 گرم پروتئین
- 45 میلی گرم منیزیم
خواص آویشن
آویشن از زمان‌های بسیار گذشته به‌عنوان پرخاصیت‌ترین گیاه نام برده شده است. خواص بی‌شمار آن برای درمان بیماری‌های تمامی نقاط بدن مفید بوده است. مواردی مانند تقویت سلامت قلب، تقویت سیستم ایمنی، تقویت دستگاه گوارش، بهبود سلامت دهان و دندان، بهبود سلامت پوست و مو، برطرف کردن انواع بیماری‌های پوستی و تنفسی از خواص مهم این گیاه فوق‌العاده می‌باشد.
1) تقویت سیستم ایمنی
آویشن مملو از انواع ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان و مواد معدنی بوده است؛ بنابراین در تقویت سیستم ایمنی بدن تاثیرات فراوانی دارد. کارشناسان متخصص توصیه می‌کنند؛ اشخاص مختلف با مصرف روزانه فراورده‌های مختلف آن مانند دمنوش، عرق و مصرف غذایی می‌توانند سیستم ایمنی خود را تقویت کرده و برای مدت‌ها از انواع بیماری‌ها در امان باشند.
2) حفظ سلامت و تقویت دستگاه گوارش
مصرف برگ‌های این درختچه به‌صورت جوشانده برای افرادی که با مشکلات معده مواجه هستند، توصیه شده است. افراد دارای طبع سرد اغلب با مشکلات گوارشی روبه‌رو هستند. درعینحال گیاه مورد نظر به دلیل طبع گرمی که دارد؛ به هضم غذا، دفع گاز از روده‌ها و از بین رفتن نفخ این افراد کمک شایانی می‌کند.
3) رفع بی‌حالی و ضعف
آویشن با اسیدهای امینه‌ای که در خود نهفته دارد، می‌تواند در رفع بی‌حالی موثر باشد. در گذشته از آن به‌عنوان یک دارو انرژی‌زا هم استفاده می‌کردند.
4) خاصیت لاغری
این گیاه دارای خاصیت ادرارآوری بوده، بنابراین برای افراد سردمزاجی که در قسمت شکم چاق هستند؛ مصرف آن توصیه می‌شود. از طرفی دفع سموم بدن، رفع یبوست و عملکرد درست سیستم گوارش که از خواص مصرف دمنوش آن است نیز باعث کاهش وزن می‌گردد.
درعینحال زمانی‌که فردی دچار سوءهاضمه و کمبود اشتها باشد، می‌تواند با مصرف دمنوش آن به‌صورت ناشتا این مشکل را برطرف سازد.
5) پوست و مو
مصرف فراورده‌های این گیاه باعث تحریک رشد مو، درمان شوره سر و ریزش مو می‌شود. مواد مغذی که در آن موجود است بر فولیکول مو تاثیر مثبت گذاشته و باعث رشد سریع‌تر مو خواهد شد. ترکیب روغن اسطوخودوس به همراه روغن آویشن می‌تواند رشد موها را افزایش دهد. این ترکیب درصورتی اثربخش خواهد بود که طی هفت ماه به‌طور مدام استفاده شود.
درصورتی‌که شما مقداری روغن آن را با مقدار کمی روغن‌زیتون ترکیب کرده و روی پوست سر خود ماساژ دهید، موهای خوش‌حالت و براقی خواهید داشت. خاصیت ضدباکتری و ضد قارچ بودن آویشن بسیار معروف و کارآمد است. مصرف آن باوجود این ویژگی می‌تواند به‌عنوان یک درمان خانگی عمل کرده و از انواع التهابات پوستی جلوگیری کند.
از فواید دیگر آن برای پوست؛ رفع اگزما، خارش و خشکی پوست بوده و همچنین به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان بالا از پیری زودرس پوست جلوگیری می‌کند.
پیشنهاد مطالعه : خواص زنجبیل
6) کاربرد آن طی دوران قاعدگی
این گیاه علاوه بر رفع عفونت واژن باعث تسکین دردهای دوران قاعدگی خواهد شد. همچنین اختلالات قاعدگی و گرفتگی عضلات را نیز از بین خواهد برد.
7) از بین بردن افسردگی و ایجاد روحیه
از نظر علمی ثابت‌شده که وجود ماده فعال کارواکرول در آن سبب تاثیر بر فعالیت‌های نورون و افزایش احساس شادی می‌شود. همچنین این ماده باعث تقویت حافظه خواهد شد. بنابراین با مصرف به‌اندازه و مداوم می‌توان علاوه بر بهبود خلق‌وخو، حافظه‌ای قوی نیز داشت.
8) تسکین دردهای سیاتیک و عضلانی
در طب سنتی به اشخاصی که با دردها و گرفتگی عضلانی مواجه هستند، مصرف روزانه چای یا دمنوش این گیاه تجویز می‌شود. همچنین برای افرادی که مبتلا به دردهای شدید و طاقت‌فرسا عضلانی و روماتیسمی هستند، حمام آویشن توصیه می‌شود.
9) درمان سرماخوردگی و انواع سرفه
یکی از درمان‌های طبیعی و خانگی سرفه، نوشیدن چای یا دمنوش آویشن است. در تحقیقات به‌عمل‌آمده از تاثیرات و فواید آن بیان شد که ترکیب این گیاه دارویی با گیاه پیچک برای درمان سرفه و علائم برونشیت حاد بسیار مناسب است. همچنین وجود ویتامین A سبب پیشگیری از آنفولانزا و سرماخوردگی می‌شود.
10) پیشگیری و درمان سلول‌های سرطانی
طبق بررسی‌هایی که در کشور پرتغال از تاثیر آویشن بر سرطان روده بزرگ انجام شد، پزشکان و کارشناسان اعلام کردند که روغن آن می‌تواند در پیشگیری و یا درمان سرطان روده بزرگ کمک چشمگیری داشته باشد.
همچنین در پی این تحقیقات، در کشور ترکیه آزمایش‌های گسترده‌ای برای تاثیر آن روی سلول‌های سرطانی صورت گرفت و درنهایت محققان دریافتند که مصرف مداوم این گیاه و فراورده‌های آن باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی سینه می‌شود.
11) درمان شب‌کوری و تقویت بینایی
کمبود ویتامین Aموجب شب‌کوری و ضعف بینایی می‌شود. وجود این ویتامین در آویشن باعث خواهد شد تا شب‌کوری درمان شده و قوای بینایی تقویت یابد. همچنین ممکن است باعث از بین رفتن بیماری‌های چشمی مانند رفع لکه زرد شود.
12) بهبود سلامت دهان و دندان
مطالعات نشان داده که روغن این گیاه، مسکن بسیار قوی برای درد دندان است. همچنین بیان‌شده که روغن آویشن با باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک مبارزه می‌کند. بنابراین درمان مناسبی برای بیماری‌های عفونی لثه، دندان و دهان به‌شمار می‌رود. ازآنجایی‌که این گیاه خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد؛ می‌توان از آن به‌عنوان یک شوینده قوی دهان بهره برد.
13)کاهش استرس و درمان سردردهای التهابی
وجود آنتی‌اکسیدان در آن باعث محافظت شما از تنش و استرس می‌شود. با شروع سردرد، چند قطره روغن آویشن را روی شقیقه‌های خود ماساژ دهید. سپس برای مدت کوتاهی در مکانی آرام و بدون حرکت دادن سر استراحت کنید، خواهید دید که در مدت کمی سردرد شما بهبود می‌یابد.
پیشنهاد مطالعه : خواص دارچین
14) اثربخشی بر بیماری‌های ریوی
این گیاه مانند یک پنی‌سلین و آنتی‌بیوتیک قوی عمل می‌کند. برای رفع مشکلات و عفونت مجاری تنفسی بسیار حائزاهمیت بود و کمک‌کننده است. از بخور آن می‌توان در بهبود سینوزیت‌های عفونی و چرکی استفاده کرد.
روش‌های مصرف آویشن
بسیاری از افراد از برگ این‌گیاه به‌صورت تازه در طبخ انواع غذا استفاده می‌کنند. این کار باعث خواهد شد تا غذا طعم و مزه بی‌نظیری داشته باشد. در بیشتر اوقات از برگ‌های آن به‌صورت خشک‌شده در پخت‌وپز استفاده می‌شود. پودر آویشن را می‌توانید از فروشگاه‌ها و عطاری‌ها به‌صورت بسته‌بندی‌های مختلف تهیه نمایید.
البته شما به‌راحتی، با تهیه گیاه تازه و خشک‌کردن آن؛ پودر بسیار خوش‌بویی خواهید داشت. یادتان باشد هنگام استفاده از پودر خشک‌شده آن، از مقدار کم‌تری استفاده کنید؛ زیرا عطر و طعم پودر خشک‌شده بسیار قوی‌تر از گیاه تازه آن است. از پودر این گیاه به‌عنوان ادویه پرکاربرد در پخت‌وپز استفاده می‌شود.
نوع دیگر مصرف آویشن، چای یا دمنوش آن است. این دمنوش خاصیت ضد باکتریایی داشته و در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر است. این چای به‌آسانی و در زمان کمی تهیه می‌شود، البته می‌توانید آن را به‌صورت تی‌بگ از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنید.
عرق این گیاه از سرشاخه‌های گل آن تهیه می‌شود. این عرق نیز مانند گیاه آویشن از فواید بی‌شماری مانند درمان سنگ و ورم کلیه، ضد تشنج، ضد درد، ضد ویروس و درمان گلودردهای چرکین مناسب است. مصرف این عرق برای ازبین‌بردن انگل روده و رفع سوءهاضمه بسیار مفید است.
عرق نیز مانند گیاه آن از خواص مشابهی برخوردار است. می‌توان با مصرف درست آن از خونریزی‌های رحمی جلوگیری نمود. بادشکن بودن و رفع نفخ معده از فایده‌های دیگر عرق آویشن است.
سخن پایانی
این درختچه کوتاه به‌صورت یک گیاه علفی با ساقه‌های کرک دار، گل‌های سفید و میوه فندقی شکل است. این گیاه در سراسر جهان طرفداران زیادی دارد. دلیل محبوبیت و شناخت آن خواص بی‌شماری است که برای درمان بیماری‌های مختلف مناسب می‌باشد. مواردی مانند کاهش غلظت خون، بالابرنده فشارخون، همچنین تقویت‌کننده سیستم ایمنی، سیستم گوارشی و تمدد اعصاب را می‌توان از ویژگیهای مثبت آن دانست. البته باید بیان داشت که آن را می‌توان به‌صورت دمنوش، چای، روغن و خشک‌شده گیاه مصرف نمود.
با تمام خواصی که این گیاه دارد، مصرف بیش‌ازحد آن ممکن است مضرراتی را برای بدن انسان به همراه داشته باشد. مصرف مداوم آن در روند انعقاد و لخته شدن خون تغییراتی را ایجاد خواهد کرد، بنابراین افرادی که قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرند، بهتر است که دو هفته قبل و بعد از عمل جراحی از مصرف آن خودداری نمایند. همچنین مصرف زیاد آن ممکن است باعث سقط‌جنین شود، به همین دلیل به زنان باردار توصیه می‌شود بدون مشورت با پزشک معالج از خوردن آن خودداری کنند. حساسیت خاصی توسط پزشکان اعلام نشده، اما افرادی که به گیاهانی از دسته نعناییان حساسیت دارند باید بااحتیاط آن را مصرف کنند.
