زیره، ادویه و دانه‌ای معطر است که دو نوع سبز و سیاه دارد. این ماده فواید بی‌نظیری دارد و در آشپزی و پزشکی از کاربرد‌های فراوانی برخوردار است. این ماده ضد نفخ بوده و هر دو نوع آن حاوی مقادیر بالایی از فیبر است.
زیره نقش مهمی در کاهش وزن دارد. این ادویه، با بالابردن متابولیسم بدن و کاهش اشتها منجر به لاغری می‌شود. همچنین فیبر موجود در این ماده، می‌تواند چربی شکم را کاهش دهد و سبب تناسب اندام شود.
تاریخچه زیره
هر دو نوع این ادویه، خواص فراوانی دارند. اما با این حال تفاوت‌های قابل توجهی در میان زیره سبز و زیره سیاه وجود دارد. زیره سبز و زیره سیاه برا اساس جنس، گونه، نوع اسانس و ترکیبات با هم متفاوت هستند و بر همین اساس طعم و بو مختلفی دارند.
همچنین این دو نوع ادویه اثرات دارویی متنوعی را شامل می‌شوند و مقدار مصرف آن‌ها نیز متفاوت است. همانطور که می‌دانید این ادویه خوش طعم در دستور پخت غذا‌های بسیاری وجود دارد؛ هرچند مقدار مصرف زیره سیاه حدود ده برابر از زیره سبز بیشتر است.
زیره سبز به دو روش پرورشی و خودرو در طبیعت یافت می‌شود و در مقابل، زیره سیاه یا زیره کوهی در مناطق کوهستانی وجود دارد و به صورت خودرو رشد می‌کند. زیره سیاه معروف به زیره کرمانی است و یکی از سوغاتی‌های معروف این استان نیز محسوب می‌شود.
الف) خواص زیره سیاه
زیره سیاه طبع گرمی دارد و به همین دلیل می‌تواند ضد نفخ و بادشکن باشد. همچنین این ادویه، مقوی و نیرو دهنده است و باعث زیاد شدن شیر مادر می‌شود. این ماده پرخاصیت قاعده‌آور و ضد کرم است. همچنین از تشنج جلوگیری کرده و علاوه بر کمک به هضم غذا، معده را نیز تقویت می‌کند.
زیره سیاه تاثیر قابل توجهی بر دل پیچه کودکان و سکسکه نفخی دارد. همچنین برای از بین بردن انگل معده و روده نیز به کار می‌رود و تنگی نفس را کاهش می‌دهد. این گیاه در برطرف کردن سوء هاضمه نیز نقش مهمی دارد و باد‌های کلیه و مثانه را دفع می‌کند.
زیره به عنوان یک ادویه سنتی، به صورت روغن و عرق نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و به علت خاصیت ضدگرفتگی خود، فایده زیادی برای رفع گرفتگی‌های دوران قاعدگی دارد. همچنین تاثیر قابل توجهی بر بهبود درد‌های ناشی از قاعدگی یا درد‌های روده دارد و حتی می‌تواند اسهال را درمان کند.
1) کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر
استفاده از دانه‌های زیره سیاه، در کاهش دادن سوزش سردل، نفخ و یبوست موثر است و علائم و التهابات سندرم روده تحریک‌پذیر را بهبود می‌بخشد.
2) بهبود خواب
منیزیم موجود در دانه‌های زیره سیاه، باعث ایجاد تاثیرات مثبت در انتقال دهنده‌های عصبی می‌شود و با ایجاد احساس آرامش، کیفیت خواب را افزایش می‌دهد.
3) حفظ سلامت قلب
همانطور که می‌دانید زیره سیاه فیبر زیادی دارد؛ بنابراین سطح کلسترول را کاهش می‌دهد و سلامت سیستم قلبی عروقی را حفظ می‌کند. همچنین پتاسیم موجود در زیره سیاه نیز تاثیر قابل توجهی بر کاهش فشار خون دارد و از ابتلا به بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند.
4) مراقبت از پوست
استفاده از دانه‌های زیره سیاه به صورت دمنوش، مشکلات پوستی را کاهش می‌دهد و به دلیل مبارزه با رادیکال‌های آزاد، چین و چروک‌های پوست صورت را کم‌تر می‌کند. همچنین افزایش خاصیت ارتجاعی پوست به وسیله این ماده نیز، منجر به جوانسازی پوست می‌شود و پیری آن را به تاخیر میاندازد.
5) بهبود سلامت استخوان‌ها
زیره سیاه شامل مواد معدنی مفیدی همچون روی و کلسیم است. این ماده با افزایش تراکم استخوان، سلامت استخوان‌ها را بهبود بخشیده و از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
ب) خواص زیره سبز
زیره سبز از اجزاء اصلی پودر‌های کاری و چیلی است و به محصولات غذایی-تجاری مختلفی طعم می‌دهد. عرق این ادویه، با بخار آب تقطیر می‌شود و درمیان محصولات غذایی برای معطر کردن نوشیدنی‌ها، دسر‌ها و چاشنی‌ها و در میان محصولات تجاری برای معطر کردن کرم‌ها، لوسیون‌ها و عطریات مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زیره سبز به عنوان یک ادویه خوراکی و غیر سمی کاربرد‌های فراوانی دارد، اما به هرحال ممکن است باعث حساسیت افراد نیز بشود. زیره سبز خواص بسیار زیادی دارد و همچون زیره سیاه، ضد نفخ و ضد کرم است. این ماده التهاب را کاهش می‌دهد و به عنوان ضدعفونی‌کننده نیز بسیار موثر است. این ادویه باعث تقویت قوای جنسی می‌شود و به دلیل داشتن خاصیت استروژنی، رحم را هم تقویت می‌کند.
زیره سبز همچون زیره سیاه تقویت‌کننده معده و شیر افزا است. همچنین برای درمان قارچ و التیام زخم‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این گیاه پرخاصیت، به دلیل داشتن خاصیت ضد اکسیدانی خود، از ایجاد تومور جلوگیری می‌کند و از ایجاد سنگ صفرا و چسبندگی پلاکت‌ها جلوگیری می‌کند. زیره سبز، ضد سم، ضد باکتری و ادرار‌آور است. همچنین این ماده تعرق را بالا می‌برد و ضد احتقان است.
1) درمان یبوست
زیره سبز به علت فیبر بالایی که دارد می‌تواند سیستم گوارش را تحریک کند و با بهبود فرایند هضم غذا، به صورت طبیعی یبوست فرد را درمان کند. علاوه بر این؛ عفونت‌های ناشی از یبوست نیز به علت خواص ضدقارچ و ضد میکروبی این ادویه، درمان میابد. همانطور که گفتیم زیره سبز فشار شکمی را کاهش می‌دهد و باعث جلوگیری از تشکیل گاز در دستگاه گوارش می‌شود.
2) تقویت سیستم ایمنی
زیره به دلیل داشتن ویتامین C، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. ویتامین C برای ضعف سیستم ایمنی افراد به دلیل استرس بسیار مفید است و می‌تواند سلامت عمومی بدن را بهبود ببخشد. همچنین ویتامین C در پیشگیری از سرطان نیز بسیار موثر است و خطر سکته‌های قلبی و مغزی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
3) سلامت پوست
یکی دیگر از ویتامین‌های موجود در زیره سبز، ویتامین E است که دیواره مویرگی پوست را تقویت می‌کند و از این رو باعث بهبود خاصیت ارتجاعی پوست می‌شود. زیره سبز یک ماده طبیعی ضد پیری است و حتی در جوانسازی پوست نیز موثر است.
ویتامین E التهاب را کاهش می‌دهد و موجب حفظ سلامت پوست می‌شود. همچنین روند بازسازی سلول‌های پوست را نیز افزایش می‌دهد و در درمان زخم، آکنه و چین و چروک نیز موثر است. زیره حاوی مقادیر زیادی آنتی اکسیدان است و به همین علت می‌تواند از پوست ما در برابر عوامل خارجی از جمله دود سیگار یا اشعه‌های فرابنفش نور خورشید محافظت کند. علاوه بر این، برای درمان آکنه و اگزما نیز مفید است و از بروز عفونت‌های پوستی جلوگیری می‌کند.
4) درمان استرس و افسردگی
زیره سبز به دلیل داشتن آنتی اکسیدان، با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کند و علاوه بر کاهش استرس منجر به درمان بیماری‌های روحی از جمله افسردگی می‌شود.
5) تقویت حافظه
زیره سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند و می‌تواند با بهبود عملکرد مغز، حافظه را تقویت کند. همچنین این ادویه در درمان بیماری پارکینسون نیز موثر است و به دلیل سرشار از آهن بودن، اکسیژن مورد نیاز مغز را تامین می‌کند. این ادویه با جلوگیری از خستگی و اضطراب، نقوص شناختی را کاهش می‌دهد و از ابتلا به بیماری آلزایمر و زوال عقل جلوگیری می‌کند.
6) درمان بی‌خوابی و ترک مواد مخدر
زیره سبز با کاهش رفتار‌های اعتیاد‌آور و علائم آن، منجر به ترک مواد مخدر می‌شود و در درمان بی‌خوابی نیز موثر است. زیره سبز حاوی انواع مختلفی از ویتامین به خصوص ویتامین B است و بدین صورت می‌تواند کیفیت خواب انسان را افزایش دهد.
7) پیشگیری و درمان دیابت
زیره سبز قند خون را کاهش می‌دهد و از مبتلا شدن به بیماری دیابت جلوگیری می‌کند. همچنین بر طبق مطالعات انجام شده، این ادویه یک عامل جدید برای درمان دیابت نیز محسوب می‌شود.
8) بهبود کلسترول خون و تقویت استخوان‌ها
زیره سبز کلسترول خون را کاهش می‌دهد و نقش مهمی در کاهش دادن میزان کلسترول LDL و‌تری گلیسیرید دارد. همچنین به دلیل سرشار از کلسیم بودن، می‌تواند توده استخوانی را افزایش داده و از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کند.
9) کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر
استفاده از دانه‌های زیره سیاه، در کاهش دادن سوزش سردل، نفخ و یبوست موثر است و علائم و التهابات سندرم روده تحریک‌پذیر را بهبود می‌بخشد.
10) بهبود خواب
منیزیم موجود در دانه‌های زیره سیاه، باعث ایجاد تاثیرات مثبت در انتقال دهنده‌های عصبی می‌شود و با ایجاد احساس آرامش، کیفیت خواب را افزایش می‌دهد.
11) حفظ سلامت قلب
همانطور که می‌دانید زیره سیاه فیبر زیادی دارد؛ بنابراین سطح کلسترول را کاهش می‌دهد و سلامت سیستم قلبی عروقی را حفظ می‌کند. همچنین پتاسیم موجود در زیره سیاه نیز تاثیر قابل توجهی بر کاهش فشار خون دارد و از ابتلا به بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند.
12) مراقبت از پوست
استفاده از دانه‌های زیره سیاه به صورت دمنوش، مشکلات پوستی را کاهش می‌دهد و به دلیل مبارزه با رادیکال‌های آزاد، چین و چروک‌های پوست صورت را کم‌تر می‌کند. همچنین افزایش خاصیت ارتجاعی پوست به وسیله این ماده نیز، منجر به جوانسازی پوست می‌شود و پیری آن را به تاخیر میاندازد.
13) بهبود سلامت استخوان‌ها
زیره سیاه شامل مواد معدنی مفیدی همچون روی و کلسیم است و با افزایش تراکم استخوان، سلامت استخوان‌ها را بهبود بخشیده و از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
خواص زیره سبز و سیاه برای مردان
مصرف زیره با نبات، اسپرم را در مردان افزایش می‌دهد و باعث بهبود سلامت جنسی می‌شود. زیره پتاسیم و روی فراوانی دارد و به همین علت خواص درمانی زیادی دارد. چای تهیه شده از زیره باعث جلوگیری از مشکلات باروری می‌شود و مصرف آن میل جنسی را افزایش می‌دهد.
زیره با رفع ناتوانی جنسی، قوای جنسی را تقویت می‌کند و در پیشگیری از سرطان پروستات نیز موثر است. این طعم دهنده می‌تواند با عسل، روغن زیره سیاه و جوز هندی ترکیب شود و هرشب قبل از خواب مورد استفاده قرار بگیرد.
سخن پایانی
در پایان پیشنهاد می‌کنیم زیره سبز یا زیره سیاه را به صورت دانه، دمنوش، عرق یا ترکیب با مواد دیگر مورد استفاده قرار دهید و از مزایای بی‌نظیر آن بهره‌مند شوید.
