برنج دم سیاه
برنج دم سیاه یکی از پرطرفدارترین برنجهای ایرانی است که محصول شمال کشور بوده و از دسته برنجهای با ارزش محسوب میشود. این برنج مرغوب که نخستین بار در استان گیلان کشت شد و امروزه نیز اغلب در همان جا کشت میشود، از زیرشاخههای برنج صدری بوده و همانند بسیاری از برنجهای قیمت بالا، مانند طارم و هاشمی، محصول و برداشت کمی نسبت به سایر برنجها دارد.
این برنج از عطر و طعم فوق العاده خوشی برخوردار است. یکی از دلایل قیمت بالای این نوع برنج در بازارها، علاوه بر برداشت کم آن، همین موضوع میباشد. علت نامگذاری این برنج به برنج دم سیاه، بر میگردد به رنگ ریشه یا شلتوک نشاء این برنج که به رنگ سیاه است بنابراین این برنج، نام دم سیاه را به خود گرفت.
خرید برنج دم سیاه
برنج دم سیاه، توانست در مدت زمان کمی در سفرههای مردم ایران جا باز کند. این برنج از لحاظ عطر و طعم بسیار عالی و مرغوب بوده و جزو برترین برنجهای اصیل ایرانی میباشد. به دلیل همین کیفیت بالا و همچنین محصول کمی که میتوان از کشتزارها برداشت کرد، معمولا کشاورزان کمی اقدام به کاشت این محصول میکنند. به همین علت این برنج جزو گرانترین برنجهای ایرانی، همپای برنجهایی مانند طارم و هاشمی، میباشد.
قبل از خرید برنج باید بدانید که کیفیت برنج دم سیاه ممتاز بوده و رنگی همانند سفید اما کدرتر دارد. معمولا با بو کشیدن برنج، میتوانید این نوع برنج را از سایرین تشخیص دهید اما بهتر است قبل از اقدام به خرید، مقدار کمی از برنج را خریداری کرده و بپزید. عطر این برنج حتی در حین پخت نیز تمام خانه را پر خواهد کرد. البته دقت کنید که منظور از عطر، عطر اصیل برنج ایرانی است نه عطرهای دیگر. پس از پختن و دم کشیدن برنج، دانههای آن مقداری رشد میکنند و در نهایت به طور تقریبی طول آن به ۱۲ میلی متر خواهد رسید. این برنجها در بستههای ۱۰ کیلویی، ۵ کیلویی و ۵۰۰ گرمی به فروش میرسد.
انواع برنج دم سیاه
انواع برنجهای دم سیاه معمولا موارد یکسانی دارند و به سختی میتوان آنها را از یکدیگر تشخیص داد اما محبوبترین انواع برنجهای دم سیاه، برنج صدری دم سیاه آستانه اشرفیه و برنج صدری دم سیاه گنبد میباشند. معمولا در تمام مناطق شمال کشور این نوع برنج به صورت محدود کشت میشود. ویژگی ظاهری برنج صدری دم سیاه آستانه اشرفیه به شکلی است که معمولا این نوع برنج را از سایر انواع برنجهای دم سیاه، متمایز میکند.
دانههای برنج دم سیاه آستانه اشرفیه، قدی بلند دارند و در هنگام پختن نیز قد بیشتری میکشند. همچنین پخت آسان و راحتی که این نوع برنج دارد، سبب افزایش محبوبیت آن شده است. این برنج از یک سری جهات، شبیه به برنج هاشمی به نظر میرسد اما قد دانههای آن بلندتر میباشد.
قیمت انواع برنج دم سیاه
این برنج معمولا رنج قیمت متفاوتی دارد اما بسته به مکان کشت و اندازه آن قیمتها تغییر خواهند کرد. رنج قیمتی نوع برنج دم سیاه دودی از پایه کیلویی ۱۰۸ هزار تومان تا ۱۱۶ هزار تومان میباشد. برنج صدری دم سیاه که یکی از محبوبترین انواع برنجهای دم سیاه است، رنج قیمتی در حدود کیلویی۹۵ هزار تومان تا ۱۲۰ هزار تومان دارد. قیمت برنج دم سیاه آستانه اشرفیه به نرخ روز، از ۵۰هزار تومان تا ۹۰ هزار تومان میباشد.
معمولا تعرفه قیمت این برنج بر اساس یک سری فاکتورها تعیین میشود. این فاکتورها عبارتند از کیفیت، نوع کاشت، منطقه، ظاهر، طعم و عطر. مشخصا برنجی که کیفیت ممتاز را داشته باشد، قیمت آن نیز بیشتر خواهد بود. این موضوع در مورد نوع منطقه نیز صدق میکند و نرخ فروش برنج دم سیاه در برخی نقاط کشور، بیشتر از سایر مناطق میباشد. هر چقدر که عطر و طعم یک برنج بهتر باشد، قطعا قیمتش نیز بالاتر خواهد بود. از آن جایی که برنج دم سیاه مختص کشورمان میباشد، باید در هنگام پخت بوی برنج اصیل ایرانی را بدهد. اگر برنجهای مختلفی را امتحان کرده باشید، مطمئنا تفاوت برنج ایرانی با برنجهای خارجی را نیز متوجه خواهید شد.
طرز پخت برنج دم سیاه
برنج دم سیاه نیز مانند باقی برنجهای ایرانی پخته میشود با این تفاوت که علاوه بر قد بیشتری که میکشد، بسیار آسان پخته و دم میکشد.
برای پخت برنج دمسیاه به صورت ساده، باید در ابتدا برنج را به خوبی بشویید و برای مدتی همراه با نمک بگذارید تا خوب خیس بخورد. سپس آب را داخل قابلمه ریخته و میگذاریم تا جوش آید. پس از جوش آمدن آب، کمی روغن را به آب اضافه میکنیم. پس از آن، به سراغ برنج میرویم و آب آن را خالی کرده و به داخل قابلمه اضافه میکنیم. معمولا برنجهای ایرانی پس از ۵ الی ۶ دقیقه جوشیدن، قد خواهد کشید، در این مرحله بهتر است یک لیوان آب سرد برای بیشتر قد کشیدن برنج به قابلمه اضافه کنید. بهتر است برای بهتر نتیجه گرفتن، خودتان چک کنید تا برنج را نه خیلی اصطلاحا زنده و نه به صورت کته، از روی گاز بردارید. پس از رسیدن زمان مناسب، فورا قابلمه را همراه با دستکش مخصوص از روی اجاق بردارید و برنجها را آبکش نمایید. پس از این مرحله، مقداری روغن پخت و پز به قابلمه اضافه کنید و برنج را که آبکش کردید، داخل قابلمه بریزید. سپس روی حرارت ملایم همراه با دم کنی قرار دهید و اجازه دهید برنج دم بکشد. حدودا پس از ۲۰ دقیقه برنج شما آماده بوده و به خوبی بخار آن بلند خواهد شد.
برای پختن برنج دم سیاه به روش دمی، پس از شستشوی برنج و قرار دادن آن در آب و نمک، آب آن را تخلیه و به داخل قابلمه اضافه کنید. در این روش، بر خلاف روش قبلی، نیازی به استفاده از آبکش نیست اما باید در اضافه کردن آب به برنج، نهایت دقت را به خرج دهید تا برنج کته نشود. به توصیه بیشتر آشپزها، بهتر است به اندازه نصف یک بند انگشت آب روی برنجها بیاید. بنابراین حتما باید همین میزان آب را به برنج داخل قابلمه اضافه کنید. پس از اضافه کردن آب، نوبت به ریختن روغن پخت و پز میرسد. کمی روغن داخل آن بریزید و درب قابلمه را به همراه یک دم کنی روی قابلمه قرار دهید و اجازه بدهید تا مخلوط با حرارت بسیار ملایم دم بکشد. به همین راحتی میتوانید یکی از بهترین روشهای طبخ برنج را امتحان کنید.
تشخیص برنج دمسیاه
یکی از رایجترین و بهترین راههای تشخیص برنج دمسیاه، دقت به ظاهر شلتوک آن است. شلتوک لایهای است که معمولا روی برنجها قرار میگیرد. این شلتوکها، ریشهای سیاه رنگ دارند و علت نامگذاری این برنج نیز به همین ویژگی آن برمیگردد. معمولا دانههای سفید مایل به کرم این نوع برنج، همانند بسیاری از برنجهای ایرانی بوده و تشخیص آن برای افراد عادی راحت نخواهد بود. به همین دلیل تنها راهی که میتوان آن را از ظاهرش تشخیص داد، همین ویژگی آن است.
البته راه دیگری نیز برای تشخیص این نوع برنج وجود دارد. معمولا برنجهای ایرانی قد بندی ندارند و پس از پخت آن نیز قد زیادی نمیکشند. اما برخلاف این برنجها، برنج دم سیاه قد بسیار بلندی نسبت به برنجهای ایرانی دارد و حتی در زمان پخت نیز قد زیادی میکشد. به طور معمول طول یک دانه برنج دم سیاه حدود ۷ الی ۸ میلی متر است اما پس از پخت میتواند به بیش از ۱۲ میلی متر نیز برسد. به همین دلیل این روش نیز میتواند در تشخیص این برنج از سایر برنجهای ایرانی شما را یاری کند. البته باید دقت کنید که این برنج، برنجی خوش پخت و معطر است و در هنگام پخت آن نیز بوی ملایم و خوبی، همانند دیگر برنجهای اصیل ایرانی، به مشام خواهد رسید پس از دیگر ویژگی تشخیص این برنج، عطر و طعم آن میباشد.
ویژگی های ظاهری برنج دمسیاه
این برنج یکی از خوش ترکیبترین برنجهای ایرانی است. معمولا برنجهای ایرانی از نظر عرضی بزرگتر هستند اما این برنج هم از نظر عرضی هم از نظر طولی، قد بلندی دارد. رنگ این برنج به شکل خام، سفید مایل به کرم یا سفید کدر بوده و در هنگام پخت به رنگ سفید روشن و توپر در میآید. این برنج بو و عطر بسیار خوشی دارد. اگر با انواع برنجها آشنایی داشته باشید به راحتی میتوانید تشخیص دهید که این برنج، متعلق به کشور خودمان ایران است چرا که معمولا مردم، برنجهای قد بلند را برنج خارجی معرفی میکنند اما این برنج برخلاف تصور عموم، علاوه بر قد بلندی که دارد، عطر و طعم یک برنج ایرانی اصیل را دارا است.
این برنج پس از پخت کمی از نظر قطر بزرگتر میشود و طبیعتا نرمتر نیز خواهد شد. از نظر ظاهر، این برنج در حالت خام و نپخته، قدی در حدود ۷.۵ میلی متر و عرضی در حدود ۱.۹ میلی متر دارد. این ابعاد بزرگی برای یک برنج ایرانی به نسبت سایر برنجهای معروف ایرانی محسوب میشود به همین دلیل این برنج از قیمت بالاتری برخوردارتر است. پس از پخت نیز دانه این نوع برنج، به ۱۲.۱۵ میلی متر افزایش خواهد یافت که موردی نادر برای برنجهای ایرانی محسوب میشود.
نگهداری بعد از خرید برنج دمسیاه
یکی از مهمترین نکاتی که باید برای نگهداری صحیح برنج دم سیاه یا هر برنج دیگری رعایت کنید، نگهداری از آنان در مکانی خشک و تاریک است.
بهتر است کیسه برنج را در مکانی نگهداری کنید که به دور از هرگونه نم و رطوبت باشد و دمای پایین و در کل خنکی داشته باشد. معمولا پس از برداشت دانهها، کمی رطوبت داخل آنها وجود دارد که اگر این رطوبت به خوبی تبخیر نشود، ممکن است آفات در داخل آنها رشد کرده و تکثیر شوند.
دقت کنید که برای بهتر تبخیر شدن رطوبت بین دانهها، باید کیسههای حاوی آن از یکدیگر به خوبی فاصله داشته باشند. به این ترتیب بهتر است که مقداری فاصله بین هر کیسه تا یکدیگر بگذارید و به هیچ عنوان آنها را به یکدیگر نچسبانید چرا که امکان انتقال رطوبت و در نهایت افزایش زمان تبخیر رطوبت نیز بالاتر خواهد رفت.
یکی از مواردی که اغلب مردم برای جلوگیری از رشد و تکثیر آفتها از آن استفاده میکنند، استفاده از سیر و سنگ نمک یا مقداری نمک است. البته برخی از افراد معتقدند بهتر است از نمک دریا در این موارد برای نتیجه بهتر استفاده کرد. همچنین میتوانید هر مدتی یک بار، برنجها را جا به جا کرده و آنها را زیر و رو کنید. نکتهای که باید بدانید این است که به هیچ وجه از قرصهای شیمیایی موجود در بازار برای آفت کشی استفاده نکنید. قرصهای برنج تنها ویژگیشان نشر دادن سموم درون خود به داخل برنجها است.
مقایسه برنج دم سیاه با دیگر برنج های ایرانی
مهمترین تفاوتی که در میان سایر برنجهای ایرانی و برنج دم سیاه وجود دارد، قد آن است. معمولا قد برنجهای ایرانی کوتاه بوده و پس از پخت نیز همچنان کوتاه میماند، اما برنج دمسیاه برخلاف سایر برنجهای ایرانی، قد بسیار بلندی دارد و حتی پس از پختن آن نیز قد خواهد کشید. مشخصا این بارزترین تفاوت برنج دم سیاه با سایر برنجهای ایرانی میباشد.
در سایر ویژگیها، این برنج و برنجهای ایرانی، نقاط مشترک بسیار زیادی وجود دارد و همگی از نظر طعم، بو و کیفیت مانند یکدیگر هستند.